Reis Mexico-Belize

	Reis Mexico-Belize (Maya route) 2011
	terug naar start	naar de eerste dag
Maya - Info

Mexico is een federale republiek bestaande uit 31 staten en het Federaal District, oftewel de hoofdstad Mexico-Stad. Het land had in 2009 111.211.789 inwoners.
De meest gesproken taal is het Spaans, waarmee Mexico het grootste Spaanssprekende land ter wereld is; Indiaanse talen worden door zo'n 10% van de bevolking gesproken

klik op de kaart voor een vergroting>>>

Belize werd voor de komst van de Spanjaarden bewoond door Maya's. In de 17e eeuw werd het gebied door Britse houthandelaren en piraten gekoloniseerd.
Het werd als Brits-Honduras in 1840 formeel een Britse kolonie, ook al werd er aanspraak op gemaakt door Mexico en Guatemala. De orkaan Hattie bracht in 1961 veel schade in Belize. De regering besloot daarop dat het hebben van een hoofdstad onder zeeniveau te riskant was. Na enkele jaren was de nieuwe hoofdstad Belmopan ontworpen, in het precieze geografische centrum van het land. In de jaren zeventig werd met de verhuizing van regeringsgebouwen begonnen.
Sinds 1964 heeft Brits-Honduras intern zelfbestuur en in juni 1973 kreeg het de naam Belize. Het effectieve gezag bleef echter in handen van de gouverneur uit Groot-Brittannië. De People's United Party, onder leiding van George Price, was leider van de onafhankelijkheidsbeweging. Op 21 september 1981, na vertragingen vanwege territoriale geschillen met Guatemala, werd Belize onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk.

Onze reis in Mexico blijft beperkt tot het westelijk schiereiland Yucatán, Met de Mexicaanse staten Yucatán, Quintana Roo en Campeche met een uitstapje naar het buurland Belize (vroeger Brits Honduras)

Yucatán

Quintana Roo

Campeche

De Maya's (Yucateeks Maya: maaya'ob, Spaans: mayas) zijn een volk in het zuiden van Mexico en noordelijk Centraal-Amerika. De term wordt gebruikt als overkoepelende benaming voor 29 inheemse volkeren uit dezelfde regio, die dezelfde culturele en taalkundige achtergrond hebben.
Vandaag zijn er zo'n 8 à 9 miljoen Maya's, de overgrote meerderheid woonachtig in Guatemala en het Zuiden van Mexico (Yucatán, Quintana Roo, Campeche, Chiapas en Tabasco), met kleinere gemeenschappen in Belize, Honduras en El Salvador. In de Verenigde Staten en het noorden van Mexico wonen relatief grote emigrantengemeenschappen.
De Maya's waren over het algemeen klein gebouwd met brede hoofden en dun, steil haar. Ze hadden brede en opvallende jukbenen met duidelijk gevormde lippen en scheve ogen. Aan de voor- en achterkant van het hoofd van pasgeboren baby's werden twee planken gebonden om zo het klassieke Maya profiel te krijgen.
Ze geloofden dat het leven werd geregeld door de Goden, die hen alles gaven. Ze geloofden ook dat de mens was ontstaan uit maïs.
Hun belangrijkste God was Itzamná, die de oorspronkelijke maker en meester was van vuur. De Maya aanbeden ook de Gevederde Slang die zij kenden als "Kukulcán" en de Azteken kende deze als "Quetzalcóatl". De god van de regen was Chac.
Ze geloofden dat hun goden mensenoffers nodig hadden. Eén manier van offeren was om hun slachtoffers door openingen, die cenotes werden genoemd, in diepe ondergrondse rivieren te gooien, samen met offers van koper, goud en jade. Ze geloofden dat het hierdoor zou gaan regenen.

Maya gebied
(klik voor een vergroting)

Mayavolkeren in Mexico:

De Ch'ol noemen zichzelf Winik, wat gewoon 'mensen' betekent. Er leven 220.978 Ch'ol in Mexico. Ze zijn waarschijnlijk de meest directe afstammelingen van de klassieke Mayacultuur en de bouwers van onder andere Palenque en Calakmul.
Het leefgebied van de Ch'ol is het tropisch regenwoud van het Usumacintabassin en het zuidwesten van Yucatán. De Ch'ol verbouwen voornamelijk maïs, en maken bij de landbouw nog op grote schaal gebruik van het milpasysteem (Vlak voor de regentijd wordt een stuk bos platgebrand en de grond wordt bewerkt tot de bodem is uitgeput, waarna men vertrekt naar een ander stuk bos)
De Chontal van Tabasco Chontal komt van het Nahuatl Chontalli, vreemdeling. Er leven 91.261 Chontal van Tabasco in Mexico
Hun leefgebied bestaat voornamelijk uit regenwoud, mangrove en wetlands.
De Chuj zijn een Mayavolk woonachtig in Guatemala en Mexico. De Chuj in Mexico (2.200 tot 3.000) wonen in San Sebastián Coatán in het departement Huehuetenango.
De Huaxteken leven in de staten Hidalgo, Veracruz, San Luis Potosí en Tamaulipas in het stroomgebied van de Río Pánuco en aan de Golfkust. Ze noemen zichzelf Teenek en behoren tot de allerarmsten van heel Mexico. Het Huaxteeks wordt nog gesproken door zo'n 150 000 mensen.
Hun cultuur kende zijn krachtigste ontplooiing tussen de val van Teotihuacán en de opkomst van de Azteken. De toenmalige Huaxteken bouwden trappiramiden en hun beeldende kunst (bekend zijn star-werkende, langgerekte stenen beelden) droeg een geheel eigen karakter. Bij de andere Meso-Amerikaanse volkeren waren ze bekend vanwege hun muziek en naaktloperij.
De Lacandon Maya's zijn de oorspronkelijke bewoners van de Lacandonjungle in Chiapas, Mexico. Volgens diverse Mayanisten zijn hun voorvaderen in de zeventiende en achttiende eeuw vanuit Yucatán naar het Lacandonwoud gevlucht om de Spaanse overheersing te ontlopen.
De naam ‘Lacandon’ is afkomstig van ah akantunoob (betekend: Zij die de afgodsbeelden oprichten). Uiteindelijk verbasterde hun naam in Acantunes en werd het woud waar zij in leefden El Acantun genoemd. Uiteindelijk stond het woud bekend als El Lacandon en zijn inwoners als Lacandones.
De Lacandones noemen zichzelf in hun taal de Hach Winik, wat 'Echte Mensen' betekent.
Ze staan vooral bekend om hun witte lange tunieken van katoen en hun lange zwarte haar, te zien bij de ingang van de Maya-ruïnes van Palenque.
Nu leven er nog zo’n 750 Lacandones in het tropisch regenwoud, verspreid over drie dorpen: Lacanha Chansayab (ca. 500 inwoners), Naha (ca. 200 inwoners) en Mensabak (enkele families).
De Mam of Mame zijn woonachtig in Guatemala en Mexico. Er leven nog ongeveer 23.812 Mam's in Mexico.
De Mam leven in het westen van Guatemala en het aangrenzende gebied van Chiapas in Mexico. Hun oude hoofdstad was Zaculeu. De meeste Mam zijn arm en leven verspreid in kleine dorpen in de bergen.
De Mocho' of Motozintleken wonen in de Mexicaanse staat Chiapas, in de omgeving van Motozintla. Er leven 692 Mocho' in Mexico waarmee het de kleinste van de Mayavolkeren is. Zij verbouwen onder andere maïs, koffie en cacao
De Q'anjob'al wonen in Guatemala en Mexico. Er leven 12.974 in Mexico
De Tojolabal wonen in de staat Chiapas in het zuiden van Mexico. Er leven 54.505 Tojolabal in Mexico.
Ze zijn sterker verwant aan de Guatemalteekse Maya's dan aan de andere Chiapaneekse indianenvolkeren.
De Tzeltal wonen in de staat Oaxaca in het zuiden van Mexico. Er leven 384.074 Tzeltal in Mexico.
Ze zijn nauw verwant aan de Tzotzil, met wie zij een groot deel van hun geschiedenis deelden. In het verleden zijn er vele opstanden van Tzotzil en Tzeltal tegen de Spaanse koloniale autoriteiten geweest.
De Tzeltal zijn een landbouwvolk, ze verbouwen onder andere maïs, bonen, pompoenen, maniok en chilipepers. Zij staan ook bekend om hun handnijverheid.
De Tzotzil pf Chamules wonen in de staat Chiapas in het zuiden van Mexico. Er leven 406.962 Tzotzil in Mexico.
Ze vormen de talrijkste van de inheemse bevolkingsgroepen van Chiapas. De grootste Tzotzilgemeenschappen vandaag de dag zijn San Juan Chamula en Zinacantan, nabij San Cristóbal de las Casas.
De Tzotziles zijn overwegend Rooms-katholiek, maar met sterke elementen van de oude Mayareligie.
Ze zijn de afstammelingen van de klassieke Maya's die Palenque en Yaxchilán bouwden. In de koloniale periode, maar ook daarna, zijn de Tzotziles uitgebuit op voornamelijk koffie- en suikerplantages, waardoor er regelmatig opstanden uitbraken.
De Yucateken wonen op het Mexicaanse schiereiland Yucatán. Er leven 1.475.575 Yucateken in Mexico en enkele duizenden in Belize.

Maya taal
Het Yucateeks Maya (Yucateeks Maya: Yukatek of Maaya t'aan) is een taal uit de Mayataalfamilie, die gesproken wordt door de Yucateekse Maya van het schiereiland Yucatán. Voor veel Yucateken is het de eerste taal, vooral in landelijke gebieden. Het Yucateeks is ten nauwste verwant aan het Lacandoons en het Itzá, in mindere mate ook aan het Mopán.

Maya Kalender
De Maya's hanteerde twee kalenders naast elkaar, een heilige kalender van 260 dagen en een lange kalender van 365 dagen, zoals wij het ongeveer kennen. Dat betekende dat het 18.980 dagen (52 jaar) duurt voor een volledig rotatie tot de 1e dag van iedere kalender tegelijk bij elkaar komen. Dit noemt men de kalenderronde.
De kalenders bestaan respectievelijk uit 13 x 20 dagen om 18 x 20 dagen plus 5 restdagen(xma kaba kin).
De Haäb (Lange kalender) was de 365 dagen tellende Mayaperiode die het meest overeenkwam met ons zonnejaar van 365,25 dagen.

De Haäb bestond uit twee afzonderlijke perioden:
de tun	360 dagen
de xma kaba kin	5 dagen	de ongeluk brengende 'naamloze dagen'
	365 dagen

Elke maand had 20 dagen, behalve de laatste maand die maar 5 dagen had.
De Kalenderronde: de periode van 18.980 dagen
Het 'heilig' jaar van 260 dagen en de 365 dagen tellende Haäb herhalen zich op gezette tijden. Zeker is dat ze elke 260 x 365 dagen (94.900 dagen) weer op hun uitgangspunt zijn teruggekeerd. Maar ook voor die tijd keren ze al terug op hun uitgangspunt. Dat is dan na 18.980 dagen, dit noemt men de 'kalenderronde'. Een periode van 52 jaar.

De Maya's waren haarscherp in hun berekeningen en konden in het verlengde hiervan ook haarscherp voorspellen. Ze waren zelfs zo specifiek dat ze in die enorme cyclus van 26.000 jaar tot op de dag nauwkeurig waren: 21 december 2012 markeert het einde van de grote kalender en van de cyclus van dertien zogenoemde baktuns en waarna de aarde begint aan de 'periode van de vijfde zon'.
Volgens hun berekeningen, die astronomisch nog steeds accuraat zijn, komt ons zonnestelsel dan op één lijn te staan met Hunab K'u, het centrum van de Melkweg, de plaats die de Maya's de kosmische baarmoeder noemen.
Mayakenner Peter Toonen schreef in tijdschrift Frontier: 'Dan staan dus onze Aarde en onze zon op één lijn met elkaar in het hart van de melkweg, dus met Hunab K´u'.
Technisch kun je dan een soort nultoestand krijgen in de draaiingen van de elektromagnetische velden van ons zonnestelsel. Volgens de overleveringen van de Hopi indianen duurt dit drie dagen; drie dagen van leegte en duisternis. Daarna kunnen de magnetische polen omkeren.
De Maya-telling begint dan opnieuw met het jaar nul. De Maya's hebben geen lineaire tijdstelling, maar zien de tijd als in elkaa rgrijpende cirkels.

Tijdlijn Midden-Amerikaanse volken:

De archaïsche periode 7000-2000 v.Chr.
De Olmeken 1500 v.Chr.-200 n. Chr.
De Zapoteken 600 v.Chr. - 800 n. Chr.
De Teotihuacaanse cultuur 200 - 900 n.Chr.
De beschaving van El Tajín 250 - 900 n.Chr.
De klassieke Maya 250 - 950 n.Chr
De postklassieke periode 950 - 1500 n.Chr. (De Tolteken stichten hun hoofdstad in Tula en overheerste de Maya-volken. Vanaf 1000 n.Chr. was Chichén Itzá de machtigste stad.)
De Azteken 1200-1521 n.Chr.

Voor haar geboorte heeft de Maya-beschaving, die beschouwd wordt als de grootste van het pre-Columbiaanse Midden-Amerika, gebruikgemaakt van de cultuur van de Olmeken, de Zapoteken en waarschijnlijk ook die van Teotihuacán.
De Maya, die deze culturele invloeden hebben ontwikkeld vanaf de protoklassieke periode (200 v.Chr-250 n.Chr.), stichtten in het hoogland de ceremoniële centra Tres Zapotes, Izapá en Kaminaljuyú. In dit geografische gebied hebben ze hun monumentale beeldhouwwerk, hun schrift en hun kalenderberekeningen ontwikkeld. De Maya-beschaving van de klassieke periode (250-950 n.Chr.) floreerde in de laaggelegen gebieden.
De oude ceremoniële centra veranderen in machtige en goed georganiseerde stadstaten. Om nog steeds onbekende redenen zijn deze steden vroeg in de postklassieke periode (950-1200 n.Chr.) verlaten en in verval geraakt.
De centra van Yucatán genoten een periode van sterke ontwikkeling onder de culturele en militaire invloed van een nieuwe groep, de Tolteken.

Maya en de Sterrenkunde
De Maya's hadden niet alleen een theoretische tijdsrekening, waarbij de dagen die voorbijgingen werden bijgehouden. Ook waren ze deskundig op het gebied van de astronomie.
Nu steeds meer steden aan de jungle zijn ontworsteld en zijn onderzocht door archeologen, is komen vast te staan dat de ligging van tempels en andere gebouwen van het allergrootste belang was. Net als de andere volkeren van Midden-Amerika hielden de Maya's zich sterk bezig met de hemel en de bewegingen van de planeten.
Vaak werden deuropeningen en dakkammen, een karakteristieke kenmerk van de klassieke Mayatempels, op zo'n manier gebouwd dat de Maya's de opkomst, de culminatie of de ondergang van bepaalde sterren konden observeren. Met name waren ze geïnteresseerd in de bewegingen van de Plejaden-sterrengroep en van de planeten Mercurius, Venus, Mars en Jupiter.
Vanzelfsprekend hielden ze de zon en de maan scherp in de gaten, waardoor ze verduisteringen nauwkeurig konden voorspellen.

De Maya's wisten dat wat betreft het zonnejaar van de 365 dagen van de kalender kon worden verbeterd. De schatting van de maya's was gebaseerd op 365,2420 dagen, terwijl de moderne astronomie die periode op 365,2422 heeft vastgesteld. De afwijking is dus dan 17 seconden op een heel jaar.